หัวข้อ: รวมกาพย์เห่-เจ้าฟ้าธรรมมาธิเบศร์

[ดินหญ้ากาช้ำ]

ครวญตาม วัน เดือน ฤดู ปี

๔๗ วันอาทิตย์นิทร์นอนแนบ     เคยอิงแอบแทบอกชาย   
ทิพากรซ่อนนางสาย               สุดสวาทพี่นี้ฤาไฉน ฯ   
      อาทิตย์นิทร์แนบน้อง        โฉมฉาย 
อิงแอบแทบทรวงชาย             ริกรี้   
ทิพากรซ่อนนางสาย               สมรมิ่ง   
แสนสุดสวาทพี่นี้                    แนบเนื้อชมโฉม ฯ
 
๔๘ วันจันทร์พันกันอยู่             เจ้าโฉมตรูคู่เคียงหมอน   
ยามจันทร์เกลือกจันทร            พาซ่อนไว้ให้เรียมศัลย์ ฯ 
      จันทรกรพาดน้อง             แนบนอน   
เคยคู่เคียงเรียงหมอน              แนบข้าง   
ยามจันทร์เกลือกจันทร            โลมล่อ   
พาซ่อนไว้ให้ร้าง                    เริศน้องนานวัน ฯ    
 
๔๙ ครั้นถึงวันอังคาร               เรียมรำคาญพลางพลุ่งไป   
อังคารรำคาญใจ                    ฤาซ่อนไว้ให้เรียมตอม ฯ   
      วันอังคารเริศร้าง              อรไกล   
เรียมร่ำรำคาญไป                   เพื่อน้อง   
อังคารรำคาญใจ                    เรียมรอด   
ฤาซ่อนไว้ในห้อง                    ฟากฟ้าเมืองแมน ฯ     
 
๕๐ วันพุธเดินพุธคุ้ม                 นางอุ่นอุ้มคลุมนอนใน   
พระพุธยุดนางไป                    ลักลอบชมสมพาสฤา ฯ   
      วันพุธพุธพร่ำคุ้ม                ฤาไกล   
นางย่อมคลุมนอนใน                อุ่นอุ้ม   
พระพุธยุดนางไป                     สมพาส   
เกรงเกลือกอายคนกลุ้ม             ซ่อนน้องโฉมฉาย ฯ   
 
๕๑ วันพระหัสกำหนัดนาง           บห่างครึ่งกึ่งนิ้วมือ   
พระหัตถ์ยื่นมือถือ                     ข้อมืออรช้อนชมไฉน ฯ   
      วันพระหัสกำหนัดน้อง          คราวครือ   
บ่ห่างหว่างนิ้วมือ                     กิ่งก้อย   
พระหัตถ์ยื่นมือถือ                     เมียมิ่ง   
ชมชื่นอื่นอรสร้อย                     นิ่มเนื้อไปไฉน ฯ   
 
๕๒ วันศุกร์รสสมพาส                 เจ้าสุดสวาทอาจเสมอใจ   
วันศุกร์จะสุขไฉน                      ด้วยไกลข้างร้างแรมสมร ฯ   
      วันศุกร์สมพาสน้อง              นอนใน   
สุดสวาทขาดกลางใจ                 แอบอ้าง   
วันศุกร์จะสุขไฉน                      ทนเทวษ   
ด้วยมีใจเริศร้าง                       ห่างน้องแรมศรี ฯ    
 
๕๓ วันเสาร์เดือนคุมรอด            เจ้างามสอดกอดถนัดมือ   
เสาร์พักตร์รักนางฤา                  เสาร์ซ่อนไว้ในเรือนเสาร์ ฯ   
      วันเสาร์กุมเจ้ารอด              คลึงครือ   
งามสอดกอดถนัดมือ                 กลิ่นใกล้   
เสาร์พักตร์รักนางฤา                  เสาร์ซ่อน   
เมียมิ่งพี่นี้ไว้                           แห่งห้องพิมานเสาร์ ฯ   
 
๕๔ สงสารร่ำรักกัน                  ถ้วนเจ็ดวันอันใจชาย   
รักเมียเสียตัวตาย                     สายสุดใจไม่เห็นเลย ฯ   
      สงสารร่ำรักเจ้า                 โฉมฉาย   
ถ้วนเจ็ดวันใจชาย                    ชื่นชี้   
รักเมียเสียตัวตาย                     ดีกว่า   
สายสุดสวาทที่นี้                      ห่อนได้เห็นเลย ฯ      
 
๕๕ เดือนห้าอ่าโฉมงาม             การออกสนามตามพี่ไคล   
สงกรานต์การบุญไป                 ไหว้พระเจ้าเข้าบิณฑ์ถวาย ฯ   
      เดือนห้าอ่ารูปล้ำ                โฉมฉาย   
การออกสนามเหลือหลาย            หลากเหล้น   
สงกรานต์การบุญผาย                 ตามพี่   
พระพุทธรูปฤาเว้น                     แต่งเข้าบิณฑ์ถวาย ฯ   
 
๕๖ เดือนหกสรกฝนสวรรค์          จรดนังคัลตามพิธี   
แรกนาเข้าธรณี                        พี่ดูเจ้าเปล่าใจหาย ฯ   
      เดือนหกตกครั่นครื้น            ฝนสวรรค์   
พิธีจรดนังคัล                          ก่อเกล้า   
แรกนาจอมไอศวรรย์                 กรุงเทพ   
พี่แลบเห็นเจ้า                         เปล่าแล้วใจหาย ฯ   
 
๕๗ เดือนเชฐเจ็ดค่ำแล้ว            พี่ยิ่งแคล้วแก้วกัลยา   
ร่างระทวยสวยโสภา                 พี่ว้าวุ่นขุ่นอารมณ์ ฯ   
      เดือนเชฐเจ็ดค่ำแล้ว           อกอา   
เรียมเร่งไกลกัลยา                    ขาดพร้อง   
รูปน้อยสร้อยโสภา                    วรภาคย์   
ใจพี่วุ่นขุ่นข้อง                         ขัดแค้นอารมณ์ ฯ   
 
๕๘ เดือนแปดเจ้าพี่คลา              เข้าพระวษาสังฆาราม   
พรั่งพร้อมเจ้าย่อมตาม                 ไปด้วยพี่สีฟันถวาย ฯ   
         เดือนแปดพุทธบุตรเข้า        พระวษา   
ทายกมีศรัทธา                         ต่างเต้า   
โฉมงามตามเรียมคลา                 นบนอบ   
เมี่ยงหมี่สีฟันเข้า                       ธูปน้อมเทียนถวาย ฯ   
 
๕๙ เดือนเก้าเข้าค่ำหนึ่ง              พี่รำพึงถึงเทวี   
หลับนอนบห่อนมี                      สิ่งซึ่งสุขทุกข์คอยนาง ฯ   
      สาวนดลมาศร้อน                 รนหา   
เรียมรำพึงชายา                        แหบไห้   
หลับนอนห่อนสบายอา                รมณ์รอด   
สุขบ่มีแต่ได้                             โศกสร้อยคอยศรี ฯ   
 
๖๐ เดือนสิบเจ้าสร้อยสวาท           พิธีราชตามโบราณ   
ช้างม้าอ่าสระสนาน                    ผัดพานไล่ไม่เห็นอรฯ   
      ภัทรบทดลมาศแล้ว              สงสาร   
สารทพิธีโบราณ                         ห่อนเว้น   
ช้างม้าอ่าสระสนาน                     วรรูป   
เขาผัดพานไล่เหล้น                     ไป่ได้เห็นอร ฯ     
 
๖๑ เดือนสิบเบ็ดเสร็จสำแดง          เรือกิ่งแข่งตามพิธี   
พายงามตามชลธี                        พี่แลเจ้าเปล่าเป็นดาย ฯ   
      อาสุชดลมาศแคว้น                กรุงไกร   
เรือกิ่งกระพรหมไชย                    ชื่นสู้   
กิ่งไกรสรจักรไคล                       เทียบเท่า   
ทองอร่ามงามแข่งชู้                    พี่นี้คนเดียว ฯ   
 
๖๒ เดือนสิบสองถ่องแถวโคม         แสงสว่างโพยมโสมนัสา   
เรืองรุ่งกรุงอยุธยา                       วันทาแล้วแก้วไป่เห็น ฯ   
      กติกมาศก้อง                       แถวโคม   
แสงสว่างแลลอยโพยม                 ผ่องแผ้ว   
อยุธยาเปรียบแสงโสม                  ใสส่อง   
ชมชื่นวันทาแล้ว                        นิ่มน้องฤาเห็น ฯ    
 
๖๓ เดือนอ้ายผายกรุงท้าว             พิธีว่าวกล่าวกลแสดง   
เดือนนี้พิธีแคลง                          กลุ้มท้องฟ้าคลาอรไกล ฯ   
      มฤคเศียรดลมาศเกล้า             ลมแรง 
ว่าวง่าวพิธีแสดง                          แหล่งหล้า 
เรียกชื่อพิธีแขลง                         โดยที่   
สาวส่งขึ้นลอยฟ้า                         ร่ายร้องคนึงสาว ฯ   
 
๖๔ เดือนยี่เจ้าพี่เอ๋ย                      เจ้าย่อมเคยตามพี่ชาย   
ดูรำยัมพวาย                               พิธีท่านผ่านอยุธยา ฯ   
      บุศมาศตามพี่ด้วย                   เดือนฉาย   
อรอ่าพี่รัมพรายกาย                       ดวงหน้า   
ดิรำปาวายสบาย                          ดูเลิศ   
พิธีท่านผ่านฟ้า                             ครอบแคว้นแดนดิน ฯ   
 
๖๕ เดือนสามเคยตามพี่                 ดูพิธีธานย์เทาะห์แสดง   
เผาเข้าเจ้างามแฝง                       พงศ์พวกพ้องน้องคอยดู ฯ   
      มาฆมาศอาจเปล่งถ้อย             เรียมแคลง   
ธานย์เทาะห์พิธีแสดง                     บอกเบื้อง   
เผาเข้าเจ้าเคยแฝง                       พงศ์พวก   
โนนาดยุรยาตรเยื้อง                     ย่างหน้าเอ็นดู ฯ   
 
๖๖ เดือนสี่พิธีตรุษ                        เจ้างามสุดผุดผาดดี   
ชำระพระชินศรี                             หมดผงเผ่าเข้าบิณฑ์ถวาย ฯ   
      การบุญผคุณมาศน้อง               นารี   
ขาวสุดผุดผาดดี                            ส่องแก้ว   
ชำระสระสรงสี                              พุทธรูป   
ผงเผ่าเท่าหมดแล้ว                        แต่งเข้าบิณฑ์ถวาย ฯ   
 
๖๗ สงสารเรียมคลาศน้อง                 สิบสองเดือนเลื่อนครบปี   
รัญจวนครวญหาศรี                          สุดสวาทพี่นี้อยู่ไหน ฯ   
      สงสารเรียมคลาศแคล้ว               สตรี 
สิบสองเดือนเลื่อนครบปี                    ขวบเข้า 
รัญจวนครวญหาศรี                          แสนสวาท 
โออกว่านวลเจ้า                             พี่นี้เป็นไฉน ฯ   
 
๖๘ ฤดูรูคิมหันต์                              สาวโฉมสวรรค์พี่สูญหาย 
ร้อนรนสกนธ์กาย                              ชายนั่งนอนห่อนฤาเย็น ฯ   
      ฤดูสุริยเดชร้อน                         โลกา   
โฉมสวรรค์พรรณโสภา                       พี่แคล้ว   
เรียมร้อนอรกายา                             ชลแช่   
นอนนั่งคลั่งคลึงแก้ว                          ก่ายรื้อฤาเย็น ฯ   
 
๖๙ ฤดูรูวัสสันต์                               เนื้อนวลจันทร์พัญเอิญสูญ   
ไม่สุขทุกอาดูร                                 พูลเพิ่มคร่ำน้ำตาฝน ฯ   
      ฤดูสารทพร้อม                           พรรสันต์   
นึกเนื่องเนื้อนวลจันทร์                        พี่เหล้า   
ไม่สุขทุกข์เนืองนันต์                          นองเนตร   
พูลเพิ่มเติมทุกข์เร้า                            คร่ำน้ำตาฝน ฯ   
 
๗๐ ฤดูรูเหมันต์                               เนื้อกลิ่นจันทน์อันหอมรวย   
น้ำค้างว่างลมชวย                            ด้วยไกลสมรที่นอนเย็น ฯ   
      ฤดูวู้ว่าวห้อง                             หาวบน   
เกรี้ยงกลิ่นจันทน์นฤมล                      เฟื่องฟุ้ง   
น้ำค้างว่างลมทน                              ฤารอด   
ใครจะกอดค่ำหรุ้ง                             อุ่นเนื้อเสมอสมร ฯ
 
๗๑ สงสารรักนางงาม                        สามฤดูอยู่โหยหา   
รูปเอี่ยมของเรียมอา                          คลาคลาศเจ้าเศร้าอกกรม ฯ   
      สงสารการพรากแก้ว                    หัทยา   
สามฤดูโหยหา                                คู่เคล้า   
สนิทเรียมเอี่ยมเอกา                          ยายิ่ง   
สุดสวาทคลาศคลาเจ้า                       อกว้างเกรียมกรม ฯ   
 
๗๒ ปีชวดชวดเชยชา                       โฉมหลากหล้าน่าเอ็นดู   
ปีชวดเป็นชื่อหนู                             เพื่อเรียมร้างอ้างกาลปี ฯ   
      อุนทรงทรงเทวษด้วย                 ตราตรู   
โฉมชื่นน่าเอ็นดู                              ด่วนร้าง   
ปีชวดชื่อแห่งหนู                            โดยคลา ?   
เพื่อเจ้าไคลเรียมอ้าง                        ถี่ถ้วนกาลปี ฯ   
 
๗๓ ปีฉลูรู้ชื่อโค                             เจ้าโฉมโอ่โสภาพร   
ใจพี่นี้อักอร                                   เจ้าเพื่อนนอนห่อนเห็นเลย ฯ   
      พฤศภำจำเรียกรู้                        ทังมวล   
โฉมโอ่โสภาควร                             คู่เคล้า   
ใจพี่เร่งอักอ่วน                               ทรงเทวษ   
พรากเพื่อนนอนสมรเจ้า                      ห่อนได้เห็นเรียม ฯ   
 
๗๔ ปีขาลว่าชื่อเสือ                        นางอุ่นเนื้อเรื่อขาวเหลือง   
คนระบือฦาทั่วเมือง                         โฉมเจ้างามทรามเชยหาย ฯ   
       พยัคเฆนทรชื่อถั้ว                    ทังเมือง   
สมรรูปเรื่อขาวเหลือง                       หลากเหล้า   
ฝูงคนเล่าฦาเนือง                           ในโลก   
เขาว่างามนักเจ้า                            พี่นี้มาหาย ฯ    
 
๗๕ ปีเถาะจำเพาะกระต่าย                 เคราะห์พี่ร้ายเจ้าหายไป 
เทียวหาลาแห่งใด                          ใจเรียมฝ่อบเห็นนาง ฯ 
      สสานาเมศอ้าง                        อรไคล   
เคราะห์พี่ร้ายนางไกล                      โศกสร้อย   
เรียมเดียวเที่ยวแดนใด                     ดูทั่ว   
ใจพี่เท่าหิ่งห้อย                             ฝ่อแล้วอรเอย ฯ   
 
๗๖ ปีมะโรงชื่อนาคราช                   สายสุดสวาทคลาศไกลตา   
เร่งคิดอนิจจา                               โอ้น้องรักจักเป็นไฉน ฯ   
      พรรสันต์ผันเนตรน้อง                 ไกลตา   
ชลเนตรนองไนยนา                        หยดย้อย   
เร่งคิดอนิจจา                               ในโลก   
โอ้นุชคลาศคล้อย                          ป่านฉนี้เป็นไฉน ฯ   
 
๗๗ ปีมะเสงเลงชื่องู                      เจ้าตาตรูอยู่ทิศใด   
เทพาพาน้องไป                            ชมสู่สองห้องฟ้าฤา ฯ   
      วัสสนะนาเมศเจ้า                    มาไกล   
ตาตรูอยู่ทิศใด                             นิ่มน้อง   
เทวาพานางไป                            นิทร์แนบ   
สมสู่ชมในห้อง                             ฟากฟ้าสวรรค์ฤา ฯ   
 
๗๘ ปีมะเมียเสียเมียรัก                   พี่รักน้องจักษุเทียม 
กรรมใดไล่ทันเรียม                        หรือปีมาพานางเหิร ฯ 
      มะเมียเมียมิ่งแคล้ว                  อกเรียม 
พี่รักจักษุเทียม                             เท่าแท้ 
กรรมใดไล่ทันเรียม                        ลักลอบ 
ปีมิ่งม้าพาแว้                               วากเว้หาหาย ฯ   
 
๗๙ ปีมะแมแต่จากเจ้า                   บกินเข้าเช้าราตรี   
สัมกินไม่ยินดี                               ครองชีพไว้ใคร่เห็นนาง ฯ   
      ปีอัชพลัดหนุ่มน้อย                  สาวศรี   
โภชน์บ่กินเป็นปี                          เนิ่นช้า   
สัมกินบ่ยินดี                               ปานโภชน์   
ครองชีพเรียมไว้ถ้า                       ใคร่ได้เห็นนาง ฯ   
 
๘๐ ปีวอกออกใหม่แล้ว                  พี่เร่งแคล้วดวงสมร   
ปีวอกชื่อวานร                             เจ้าเพื่อนร้อนเรียมหายไป ฯ   
      พรรษาพาลิศเจ้า                    จำจร 
เรียมเร่งไกลดวงสมร                     ขาดเคล้า 
ปีวอกชื่อพานร                            นับเนื่อง 
นางเพื่อนร้อนเรียมเจ้า                   พี่นี้หายไปฯ   
 
๘๑ ปีระกาคลาคลาศเจ้า                พี่สร้อยเศร้าแหบโหยหา 
โฉมเฉลาเจ้าพี่อา                         อ่อนอาไลยใคร่ตรอมตาย ฯ 
      กุกกุฏสุดเสน่ห์เจ้า                  ไกลตา 
เศร้าสร้อยหิวโหยหา                     ร่ำร้อง 
โฉมเฉลาเจ้าพี่อา                         อรเอี่ยม 
อ่อนฤไทยแล้วน้อง                       ใคร่กลั้นใจตาย ฯ   
 
๘๒ ปีจอร่อแร่นัก                         อกหอกสลักจักจำตาย 
ครวญนักรักโฉมฉาย                      พี่ชายห่างร้างแรมศรี ฯ 
      คิดทุกข์กุกกุระได้                   ปีปลาย 
ทรงหอกสลักจำตาย                    เกือบใกล้ 
ครวญนักรักโฉมฉาย                    เฉลิมรูป 
กรรมก่อนตามทันให้                    เริศร้างแรมสมร ฯ    
 
๘๓ ปีกุญครุ่นอ้างว้าง                  เรียมไกลข้างห่างเทพี   
ศรีสวัสดิ์ไปจงดี                         อย่ามีไข้ให้สำราญ ฯ 
      ปีกุญสุกเรศแคล้ว                 คลาศรี 
เรียมห่างร้างเทพี                        ค่ำเช้า 
ศรีสวัสดิ์อยู่จงดี                          สุขภาพ 
หายโรคโพยไภยเจ้า                    สุขล้ำสำราญ ฯ   
 
๘๔ สงสารการโหยไห้                  นางไกลจรอรนาร 
ร่ำร้องสิบสองปี                           พี่เร่งแคล้วแก้วกัลยา ฯ 
      สงสารการแหบไห้                 แสนทวี 
หายห่างอรนารี                          ฝ่ายเฝ้า 
ร่ำร้องสิบสองปี                          ฤาเหนื่อย 
กรรมพี่เร่งแคล้วเจ้า                     แก่นแก้วกัลยา ฯ     

ที่มาจาก http://www.geocities.com/thailiterature/nrts3.htm

[ดินหญ้ากาช้ำ]

ชมไม้ ชมอาภรณ์

๘๕ พระเจ้าเกล้านรนาถ     เสด็จยุรยาตรคลาศคลาไคล   
ธารโศกเรียมโศกใจ          ด้วยไกลน้องหมองอารมณ์ ฯ   
      พระบาทนรนาถเจ้า     กรุงไกร   
เสด็จพยุหบาตรไป           เถื่อนถ้อง   
ธารโศกช่วยโศกใจ           จักขาด   
ด้วยพี่ไกลพักตรน้อง          ขุ่นคล้ำอกกรม ฯ 
 
๘๖ พรึบพร้อมหมู่เสนา       พลช้างม้าดากันไป   
ทรงช้างระวางใน              เทพลิลาหลังคาทอง ฯ   
      พรั่งพรูหมู่มากซร้อง     เสนา   
แตรแขกแตรลันดา            แหร่แหร้   
ทรงช้างระวางขวา            สูงใหญ่   
เทพลิลาหลังคาแหน้          ธินั่งไล้เลือนทอง ฯ 
 
๘๗ เครื่องสูงเคียงคู่กัน       กลิ้งกลดคันเพียงขวัญตา 
บังแสงพระสุริยา                อีกโบกปัดพัชนีกาย ฯ 
      เครื่องสูงเคียงขู้เรียบ     เรียงไสว 
เขนพระขรรค์เดินใน             รวางเขรื้อง 
ง้าวงอนโตมรไชย              เชิญแห่ 
โบกปัดพัชนีเยื้อง              ยาบเลื้องทองวาว ฯ 
 
๘๘ เขาเจ้าเหล่าเขาแม่       นุ่งห่มแพรแลริ้วทอง 
ขี่กูบขี่จำลอง                   ผ่องผิวหน้าอ่าองค์อร ฯ 
      สาวสนมกรมฝ่ายห้าม    ทังผอง 
นุ่งห่มเรืองริ้วทอง              ก่องแก้ม 
ขึ้นกูบขี่จำลอง                  ลายเลิศ 
ผิวผ่องย่องยิ้มแย้ม             เพริศหน้าตาเพรา ฯ 
 
๘๙ เรียมเห็นแต่นางอื่น       ไม่ชูชื่นเหมือนสายใจ 
คิดถึงคำนึงไป                  โหยละห้อยคอยเล็งแล ฯ 
      สาวฉกรรจ์สะพรั่งพร้อม   นางใน 
เห็นบ่เหมือนสายใจ            ละห้อย 
รำพึงตลึงไป                     เนืองเทวษ 
พรากพรากน้ำเนตรย้อย         มุ่งม้องคองแล ฯ
 
๙๐ สุขรมย์ชมหมู่ไม้            ชมนกในไพรพงสถาน 
เขาแดงแหล่งห้วยธาร           ร่มรื่นสนุกขุกคำนึง ฯ 
      สุขรมย์ชมหมู่ไม้           เลือนลาน 
ชมนกไพรพงสถาน              หลากเหล้น 
เขาเชียวทุ่งห้วยธาร            รื่นรี่ 
ร่มรื่นลำน้ำเต้น                   แก่งก้องคนึงนาง ฯ   
 
๙๑ ไม้แก้วกลิ่นแก้วกราย     หอมบวายวังเวงใจ 
ทุกข์ลืมปลื้มอาไลย            ว่ากลิ่นแก้วแล้วเรียมหา ฯ 
      ไม้แก้วแก้วพี่เยื้อง        หอมสไบ 
หอมกลิ่นหอมชวยไป          ทั่วแคว้น 
ทุกข์ลืมปลื้มอาไลย            ลานกลิ่น 
กลกลิ่นนางน้องแหม้น         แต่เที่ยวแลหา ฯ 
 
๙๒ ไม้เกดคิดเกศนาง         เมื่อสะสางเกล้าผมมวย 
กลิ่นรื่นชื่นหอมรวย            ว่ากลิ่นเจ้าเปล่าใจหาย ฯ 
      ไม้เกดคนึงเกศเจ้า       สดสลวย 
ถือเสนียดสางผมมวย          เกศแก้ 
กลิ่นรื่นชื่นหอมรวย            ดีหลาก 
ว่ากลิ่นเจ้าเปล่าแท้            รุ่มร้อนใจหาย ฯ 
 
๙๓ มะกรูดสองแถวทาง        คิดมะกรูดนางสางสะผม 
แก้เกล้าเจ้าผึ่งลม                กลิ่นขจรจายเรียมสบายใจ ฯ 
      ต้นมะกรูดสองเถื่อนถ้อง  แถวพนม 
มะกรูดเหมือนนางสะผม        พ่างเพี้ยง 
แก้เกล้าเจ้าผึ่งลม               รวยระรื่น 
ขจรสุคนธ์กลิ่นเกลี้ยง           รื่นล้ำเรียมสบาย ฯ 
 
๙๔ ต้นน้ำดอกไม้เทศ          กลิ่นวิเศษนึกเหมือนน้ำ 
ดอกไม้ย้อมดอกคำ             รำชมภูดูห่มงาม ฯ 
      น้ำดอกไม้เทศแท้         เปรียบปาน 
น้ำกลิ่นเมืองเทศปาน           กลิ่นเกล้า 
สมรอดดอกคำจาน              ขันคู่ 
รื่นร่ำชมภูผ้า                      ห่มเจ้าหอมงาม ฯ 
 
๙๕ การเกดเพศผิวเนื้อ        ดูเหลืองเรื่อเยื่อใยทอง 
หอมกล้าการเกดปอง          เปรียบกลิ่นเจ้าเศร้าอับอาย ฯ 
      การเกดผิวผ่องเนื้อ       รังรอง 
เหลืองเนื้อเยื่อใยทอง         ห่อนเศร้า 
หอมกล้าการเกดปอง          ปูนเปรียบ 
กรายรอต่อตมูกเจ้า             พ่ายแพ้อับอาย ฯ   
 
๙๖ ต้นกรายเหมือนนางกราย     เดินหิ้วชายหมายตาคม 
น้องนาฏผาดผายสม                พี่รักเจ้าเท่าตัวเรียม ฯ 
      ต้นกรายคิดย่างเยื้อง          เอวกลม 
เดินหิ้วชายตาคม                   เลื่องหล้า 
น้อยนาฏผาดผายสม                ทิพรูป 
พี่นี่รักแต่เจ้า                          เท่าด้วยตัวเรียม ฯ 
 
๙๗ อัญชันคิดอัญชัน               ทาคิ้วมันกันเฉิดปลาย 
ชำเลืองเยื้องตาชาย                ชายชมนักมักแลตาม ฯ 
      อัญชันคนึงอ่าเจ้า             โฉมฉาย 
คิ้วเคลือบมันกันปลาย               เฉิดช้อย 
ชำเลืองเยื้องตาชาย                เนืองนั่ง 
ชมเพลินเดินคล้ายคล้อย            บ่ายหน้าแลตาม ฯ     
 
๙๘ เรียมคนึงถึงนวลนาง           หมู่ไม้สล้างชื่อช้างเช้า 
คิดช่างนางชาญเฉลา               ทำสิ่งใดได้งามดี ฯ 
      เรียมคนึงนวลแน่งเนื้อ         นงเยาว์ 
ไม้ชื่อช้างเช้าเรา                    ว่าไว้ 
คิดนางช่างชาญเฉลา               ฉลักภาพ 
ทำสิ่งใดย่อมได้                      รูปล้ำทรงดี ฯ 
 
๙๙ กุหลาบบานกลีบช้อย         คิดกะทงน้อยวางพานทอง 
หอมรื่นชื่นชมสอง                   หยิบดอกไม้ให้นางดม ฯ 
      กุหลาบกลิ่นเฟื่องฟุ้ง          เนืองนอง 
นึกกะทงใส่พานทอง               ก่ำก้าว 
หอมรื่นชื่นชมสอง                  สังวาส 
หยิบรอจมูกเจ้า                     บ่ายหน้าเบือนเสีย ฯ 
 
๑๐๐ จำปาป่าบานบน             คิดสร้อยสนเจ้าเคยกรอง 
นอนแนบแอบอิงสอง              เจ้าถวายพี่ที่บรรทมฯ 
       จำปาบานชื่นช้อย          เนืองนอง 
คนึงสร้อยสนนางกรอง             เกี่ยวแหน้น 
นอนแนบแอบองค์สอง            ไสเยศ 
ถวายพี่วางบนแถ้น                 แว่นฟ้าบรรทม ฯ 
 
๑๐๑ พุทธชาตดวงน้อยน้อย      คิดเจ้าร้อยพวงมาไลย 
จำปาสายสุดใจ                    แซมเกศเกล้าเจ้าถอดถวาย ฯ 
       พุทธชาตดวงน้อยกลิ่น     เปรมใจ 
เจ้าช่างกรองมาไลย               เลิศแล้ว 
จำปาเสียบแซมใน                  มวยมุ่น 
หอมพี่ชมน้องแก้ว                  ถอหยื้นทูลถวาย ฯ 
 
๑๐๒ ลำดวนเจ้าเคยร้อย          กรองเปนสร้อยลำดวนถวาย 
เรียมชมดมสบาย                   พี่เอาสร้อยห้อยคอนาง ฯ 
       ลำดวนปลิดกิ่งก้าน          สนสาย 
กรองสร้อยลำดวนถวาย            ค่ำเช้า 
ชูชมดมกลิ่นสบาย                 ใจพี่ 
เอาสร้อยห้อยคอเจ้า               แนบหน้าชมโฉม ฯ 
 
๑๐๓ มาลุดีดอกน้อยน้อย          คิดเจ้าร้อยพวงมาไลย 
เวลามานอนใน                      สวมมือพี่ที่ไสยา ฯ   
       มาลุดีกลกลิ่นเกลี้ยง         เอาใจ 
เจ้าย่อมร้อยมาไลย                 แต่งตั้ง 
เพลาเข้านอนใน                     ไสยาสน์ 
สวมข้อมือพี่ทั้ง                      คู่ให้หอมรวย ฯ 
 
๑๐๔ นางนวลคิดนวลนาง         ผลหมากปรางคิดปรางทอง 
ช้างน้าวน้าวคอสอง                ยามพี่น้าวเคล้าคลึงกัน ฯ 
       นางนวลนึกนิ่มเนื้อ           นวลลออง 
ปรางพี่นึกปรางทอง                ก่องแก้ม 
ข้างน้าวน้าวสอสอง                 จุมพิต 
พี่น้าวเคล้าคลึงแย้ม                 ยั่วยิ้มชมกันฯ 
 
๑๐๕ เห็นไม้ชื่อเทพี                คิดเทวีพี่ย่อมเคย 
ภิรมย์ชมชวนเชย                   เมื่อไรเลยจะเห็นนาง ฯ 
       เทพีเป็นชื่อไม้                ฤาเสบย 
คิดเมื่อเทวีเคย                      ครุ่นเคล้า 
ภิรมย์ชมชวนเชย                   นอนแนบ 
ไฉนจักเห็นหน้าเจ้า                 หนุ่มน้อยโฉมสมรฯ 
 
๑๐๖ เห็นไม้ชื่อนางแย้ม          คิดนางแย้มโอฐพริ้มพราย 
สาวหยุดยุดมือชาย                พี่ย่อมยุดสุดเสน่ห์ชม ฯ 
       นางแย้มเป็นชื่อไม้          สูงเสลา 
ตรึกเมื่อแย้มโอฐเพรา              เพริศหน้า 
สาวหยุดยุดมือเรา                  ชมชื่น 
พี่ยุดสุดเสน่ห์เกล้า                  กอดน้องชมเชย ฯ 
 
๑๐๗ ไม้ขนานเคยขนานหน้า      หัวร่อร่าตาเมียงมัน 
พุมเรียงเรียงหน้ากัน                 ยามเมื่อก่อนบ่ห่อนไกล ฯ 
       ไม้ขนานขนานแนบหน้า     นวลจันทร์ 
หัวร่าตาเมียงมัน                    ต่อต้อง 
พุมเรียงรื่นเรียงกัน                  พักตรแนบ 
ยามเมื่อก่อนฤาน้อง                ห่างผ้างเจียรไกล ฯ 
 
๑๐๘ จิงจ้อคราวพูดจ้อ            ย่อมหริกร่อต่เย้ายวน 
ไม่เรอเหมือนเรอสรวล              หัวร่อรื่นชื่นชมศรี ฯ 
       จิงจ้อคราวพูดจ้อ            เรียมกวน 
หริกร่อก่อยียวน                     ยั่วยิ้ม 
ไม้เรออย่างเรอสรวล               พลางพลอด 
หัวร่ารื่นชื่นพริ้ม                     ต่อต้องตาสมร ฯ 
 
๑๐๙ ต้นปริกคิดปริกตลับ         เจ้าประดับพลอยแหวนราย 
หีบแป้งแต่งก่องกาย              อาบน้ำพัดผัดเป็นนวล ฯ 
       ปริกคิดปริกตลับเจ้า        โฉมฉาย 
นางประดับพลอยแหวนราย       ร่วงรุ้ง 
หีบแป้งแต่งสกนธ์กาย             แลเลิศ 
ทาแป้งพัดกลิ่นฟุ้ง                  ผองหน้านวลงาม ฯ 
 
๑๑๐ กลำพ้อจำเพาะนัก           ไม่รังรักคิดรักอร 
สีเสียดเสียดนางนอน               หว้าวานว่าให้นางคืน ฯ 
       กลำพ้อจำเพาะแต่ด้วย      สายสมร 
รังรักนึกรักอร                        แนบข้าง 
สีเสียดเสียดนางนอน               นุชแนบ 
วานว่าว่ามาบ้าง                    เร่งให้นางคืน ฯ 
 
๑๑๑ ไม้เลียบเลียบมาหมด       ต้นสรรพะรศรสคำสมร 
เชิงจำจำคำสอน                    ต้นส้มเช้าเช้าเคยฝาน ฯ 
       ต้นเลียบเลียบแล้วห่อน     เห็นอร 
สรรพะรศรสคำสมร                  สว่างไข้ 
เชิงจำจำคำสอน                    เรียมสั่ง 
ต้นซ่มเช้าเช้าได้                    ปอกเจ้าถวายยา ฯ 
 
๑๑๒ กลุมพอพอเรียมคิด           เรียมฝ่อจิตมะฝ่อชุม 
มะรุมทุกข์รึงรุม                      ต้นมังเรเรียมเร่หา ฯ 
       กลุมพอพอตรึกร้อน           เพลิงสุม 
ใจฝ่อมะฝ่อชุม                       หลีกเลี้ยว 
มะรุมทุกข์รึงรุม                      อกอยู่ 
ต้นมังเร่เรียมเถี้ยว                   ร่ำร้องเร่หา ฯ 
 
๑๑๓ สรลสร้อยสร้อยหาน้อง      ต้นมะต้องต้องตาไฉน 
สบ้าบ้าจิตใจ                        ต้นไก่ไห้ไห้หานางฯ 
       สรลสร้อยสร้อยโศกด้วย     นางไกล 
หมากต้องต้องตาไฉน               ห่างแก้ว 
สบ้าบ้าจิตใจ                        จักขาด 
ต้นไก่ไห้ไห้แล้ว                     ครุ่นให้คนึงนางฯ 
 
๑๑๔ กำจัดกำจัดพี่                 มะตูมตีที่องค์อูร 
หิ่งหายนางหายสูญ                 ต้นเต่าร้างร้างแรมปี ฯ 
       กำจัดจัดแล้วห่อน            สมบูรณ์ 
มะตูมตีทรวงอูร                      ขัดข้าง 
หิ่งหายเจ้าหายสูญ                  แลเปล่า 
ต้นเต่าร้างเรียมร้าง                  อ่อนน้อยแรมปี ฯ
 
๑๑๕ ไม้โรคคิดโรคา               พังอาดยาชะโลมให้ 
มะไฟร้อนคือไฟ                      ต้นประเจ้าเคยประยา ฯ 
       ไม้โรคคนึงโรคร้อน          ภายใน 
พังอาดยาเย็นใส                    ลูบไล้ 
มะไฟเผ่าเพียงไฟ                   ลนลวก 
ต้นประประยาให้                    พี่เจ้าชะโลมเนือง ฯ
 
๑๑๖ ชมพู่ชมพูนาง                ช่างย้อมร่ำก่ำสีใส 
แปลบปลาบทราบอกใจ           ติดขลิบตาดประหลาทดี ฯ 
       ชมพู่กลิ่นพ่าเจ้า              ตาตรู 
สดชื่นชมพูดู                         ยอดย้อม 
แปลบปลาบทราบในอู             ระเรียม ไซ้นา 
ติดขลิบตาดงามพร้อม              เพริศหน้าสมสวย ฯ 
 
๑๑๗ ระกำลำลูกสล้าง            คิดผ้านางตาระกำโฉม 
สมรพี่มีขลิบโลม                   ใจทั่วโลกโศกศัลย์หาย ฯ 
       ระกำลำลูกขึ้น               สองทาง 
คนึงผ้าตาระกำบาง                นิ่มน้อง 
มีขลิบหยิบทรงพลาง              โลมโลก แลนา 
มีโรคโศกศัลย์ข้อง                  ขัดแค้นเห็นหาย ฯ 
 
๑๑๘ หงอนไก่คิดเหนือเศษ      ชมพูเทศมีขลิบรอย 
หน้าทองก่องสายสร้อย           ห่มยางเยื้องชำเลืองแลฯ 
       หงอนไก่คนึงผ้ากำ         สาวสร้อย 
ชมพูเทศมีขลิบช้อย               กลิ่นเฝื้อง 
หน้าทองน้องห่มลอย             รางร่าง 
เดินสำอางย่างเยื้อง               แช่มช้าเหลือบแลฯ
 
๑๑๙ ทัมทิมตรึกผ้าสี                 น้องห่มมีสีทับทิม 
ขลิบทองทั้งสี่ริม                       หน้ากระจายพรายพรุยทอง ฯ 
       ดอกแดงแสงก่ำไม้ คือพิมพ์    เดียวนา 
นึกห่มสีทับทิม                          ก่ำผ้า 
 ขลิบมีสีด้านริม                         รึงรอบ 
เส้นกระจายพรายหน้า                  อ่าพริ้งพรุยทอง ฯ
 
๑๒๐ ไม้มะต้องต้องตาพี่               ตรีผ้าสีหมากสุกนาง 
ติดขลิบหยิบห่มบาง                    เห็นรางรางพอยียวลฯ 
       หมากต้องต้องเนตรเถี้ยว       พลางพลาง นึกนา 
ผ้าผ้าหมากสุกนาง                     หยุดยั้ง 
ปลิวปลิวไสบบางบาง                 ยองย่อง 
รางรางคู่คู่ตั้ง                           ใคร่เห็นยอนยอนฯ   
 
๑๒๑ กรรณิกาก้านสีแสด             คิดผ้าแสดติดขลิบนาง 
เห็นเนื้อเรื่อโรงราง                    ห่มสองบ่าอ่าโนเน ฯ 
       ผ้าสีมีขลิบเนื้อ                  บางดี 
ก้านกรรณิกาสี                         แสดเถ้า 
โนเนนาดน้องลี                        ลาเลิศ 
เมียมิ่งเรียมดูเจ้า                      ห่อนได้วางตาฯ 
 
๑๒๒ ฟ่ายแดงพอสบตา              พี่นึกผ้าสีแดงเอง 
หอมกลิ่นฟุ้งวังเวง                    ติดขลิบใหญ่ไหมแกมทอง ฯ 
       เห็นฟ่ายแดงดอกต้น          โกงเกง 
คนึงผ้าสีแดงเอง                      อีกเหล้า 
น้องห่มอ่าโถงเถง                    นวยนาด 
ติดขลิบใหญ่ไหมเจ้า                 คั่นผุ้งแกมทอง ฯ 
 
๑๒๓ เห็นห่านในชลธี                ถวิลผ้าสีลูกห่านสาย- 
สมรพี่ติดขลิบพราย                    ทองช่องไหมในริ้วเรืองฯ 
       เห็นห่านลงท่องท้อง          ชลหลาย 
สีลูกห่านผ้าสาย                       สวาทข้า 
นึกนางห่มกรุยกราย                   โนนาด 
ขลิบทองช่องไหมหน้า                อร่ามล้วนทองทราย ฯ
 
๑๒๔ บัวบานในคงคา                 นึกผ้าสีบัวโรยบาง 
นวลลอองอ่องขลิบนาง                น้องเราห่มลอยชายงาม ฯ 
       บัวบานงามพี่ดิ้น                 แดโดย 
นึกผ้าสีบัวโรย                          กลิ่นเฝื้อง 
ทรงขลิบอ่องชายโชย                 ยวลผาด 
เห็นห่มสมบนเบื้อง                     บ่าเจ้าลอยชาย ฯ 
 
๑๒๕ ต้นครามพี่คิดผ้า                  สีฟ้าอ่อนอรเคยทรง 
เรียมคิดติดขลิบวง                       เวียนรอบหน้าอ่าครุยทอง ฯ 
       ต้นครามนึกผ้าเจ้า                บรรจง 
สีฟ้าอ่อนอรทรง                          เลิศฟ้า 
เรียมพิศติดขลิบวง                       เวียนรอบ 
นางประดิษฐ์ติดหน้า                    อ่าฝั้นครุยทอง ฯ 
 
๑๒๖ ไม้มะพูดผ้าสาวสวัสดิ์            หน้าสีรัดติดครุยทอง ฯ 
สดชื่นพื้นใบตอง                         พี่ชมสมเจ้าห่มรวย ฯ 
       มะพูดถวิลพ่าเจ้า                 นวลลออง 
หน้าสีรัดครุยทอง                       ก่ำเนื้อ 
สดชื่นพื้นใบตอง                        ขลิบมาศ 
เรียมย่อมเชยชมเหมื้อ                 ห่มเหล้นตามวัน ฯ 
 
๑๒๗ มะม่วงไพรใบอ่อนมี             คิดผ้าสีม่วงอ่อนแทน 
ขลิบอ่าตาตักแตน                      หน้าทอทองกรองข่ายทรง ฯ 
       มะม่วงใบอ่อนเจ้า               เรียมแหงน ดูนา 
คิดมะม่วงอ่อนอรแทน                 ผิดผ้า 
รึงขลิบตาตักแตน                      ริมเรื่อง 
ถักทองกรองข่ายหน้า                 ประหลาทเจ้าเคยทรง ฯ 
 
๑๒๘ เรียมเห็นดวงอัคคี               ถวิลผ้าสีควันเพลิงสมร 
ขาวเหลืองห่มอรชร                    เห็นรักร่อนอย่างโชยชาย ฯ 
       หุงโภชน์ควันคื่นกลุ้ม            อัคคี 
ผ้าห่มควันไฟสี                          สวาทข้า 
มีขลิบหยิบทรงสี                       ลาเลื่อน 
เห็นรักร่อนอ่อนหน้า                    ย่างเยื้องโชยชาย ฯ 
 
๑๒๙ เห็นเมฆเบื้องบนฟ้า              เรียมคิดผ้าโกหร่านาง 
ขลิบทองย่องยงบาง                    เจ้าสบัดชายกรีดกรายงาม ฯ 
       เห็นเมฆลิ่วล่องฟ้า                ชมพลาง 
นึกพ่าโกหร่านาง                         ร่างน้อย 
ขลิบทองย่องยงบาง                    ลนเลื่อน แววนา 
เจ้าสบัดชายพ่าช้อย                    กรีดนิ้วกรายโฉมฯ 
 
๑๓๐ บัวขาวคิดผ้าขาว                 งามเลิศล้ำส่ำน้ำดี 
เจ้าห่มการพิธี                            หน้าเจ็ดชั้นคั่นทองรวย ฯ 
       บัวขาวคิดพ่าน้อง                 สาวศรี 
ขาวฉ่ำน้ำเนื้อดี                           เอกนั้น 
คราวสงฆ์พิธีมี                            โดยขนาด 
เจ้าห่มหน้าเจ็ดชั้น                       เนื่องริ้วทองพราย ฯ     
 
๑๓๑ ผึ้งร้างพี่นึกปอง                    ผ้าขาวกรองลายดอกงาม 
ย่อมห่มเข้าอาราม                        หน้าเจียรบาดประหลาทตา ฯ 
       ผึ้งหลวงรวงเก่าร้าง               เรียมปอง 
ผ้าห่มขาวผูกกรอง                       ลูกไม้ 
สำหรับพับเฉียงทอง                     ลอยดอก 
หน้าเจียรบาดประหลาทให้              แซ่ซ้องชมโฉม ฯ 

ที่มาจาก http://www.geocities.com/thailiterature/nrts4.htm

[ดินหญ้ากาช้ำ]

ชมสัตว์ บทส่งท้าย

๑๓๒ ดูนกผกโผผาด                บนอากาศดาษเหลือหลาย 
ร่างไม้ไล่เรียงราย                   ย่อมเคล้าคู่พี่อยู่เดียว ฯ 
       สกุณินบินร่อนร้อง            โผผาย 
อากาศดาษเหลือหลาย             ม่ายขู้ 
ร่ายไม้ไล่เรียงราย                   พลางพลอด 
เมียเกลือกคลึงตัวผู้                  พี่นี้เดินเดียว ฯ 
 
๑๓๓ กระเหว่าคิดเสียงนาง         นางนวลพลางนึกนวลสมร 
ชายชมพูคิดผ้าอร                    โนรีผ้าตาระกำเหมือน ฯ 
       เสียงกระเหว่าคิดนิ่มเนื้อ      สรวลสอน 
นางนวลครวญถึงสมร                ขุ่นข้อง 
ชายชมพูสีอ่อน                       แสงก่ำ 
โนรีศตาระกำน้อง                    หมู่นั้นมีเหมือน ฯ 
 
๑๓๔ นกขมิ้นเหลืองขมิ้นเจ้า       นกนอนเคล้าเคล้านงพงา 
กวักกว่ากว่าจะมา                   เห็นยางเจ่าพี่เจ่าคอย ฯ 
       นกขมิ้นคิดขมิ้นเจ้า           ลลายทา 
แอ่นเคล้าพี่เคล้าพงา                พี่เคล้า 
กวักกว่ากว่าจะมา                   สมสู่ 
เห็นนกยางเจ่าเจ้า                   เจ่าแล้วเรียมคอย ฯ 
 
๑๓๕ ลับแลเร่งแลลับ               นกหว้าขับไปว่าวอน 
ชายใดได้ดวงสมร                   วานนกหว้าว่าขอคืน ฯ 
       นกลับแลเร่งแคล้ว           ลับจร 
นกว่าวอนว่าวอน                    ด่วนได้ 
ชายใดได้ดวงสมร                  เสมอชีพ 
นกว่าวอนว่าให้                     ส่งน้องขอคืน ฯ 
 
๑๓๖ นกอุกใครอุกนัก              มาลอบลักอรรคชายา 
นกกระเวนวานกระเวนหา          วานนกออกออกชื่อเร็ว ฯ 
       นกอุกใครอุกพ้น              ควรมา 
ลอบลักอัคชายา                   ซ่อนไว้ 
นกกระเวนกระเวนหา               จงทั่ว 
นกออกออกชื่อให้                  ด่วนด้วยการเร็ว ฯ 
 
๑๓๗ ตบยุงเคยโบกยุง            กรานในมุ้งถือแส้วี 
ยุงขบพี่ฤามี                         เพราะเพื่อเจ้าเฝ้าพยาบาล ฯ 
       นกตบยุงนึกน้อง             เทพี 
ถือแส้หมอบพัดวี                    ค่ำเช้า 
ยุงขบพี่ฤามี                          สักหยาด 
เพราะเพื่อนวลของเจ้า              เฟ่าเฟื้ยมพยาบาล ฯ    
 
๑๓๘ ชมดเชียงตรึกกลิ่นเจ้า       ทากระแจะเช้าเย็นวังเวง 
กลิ่นน้องของเรียมเอง              พี่รู้อยู่แดนใน ฯ 
       ชมดเชียงกลกลิ่นเจ้า        กลเพรง 
ทากระแจะวังเวง                    กลิ่นเกล้า 
กลิ่นน้องของเรียมเอง               หายห่าง 
เรียมบ่รู้ว่าเจ้า                        อยู่ด้าวแดนใด ฯ   
 
๑๓๙ เห็นช้างที่งอนงา            คนึงขนตาเจ้างอนงาม 
ครวญใคร่ใจว้ำหวาม               เจ้าสาวสวัสดิ์สารพัดงอน ฯ 
       งาคชงอนเฉิดช้อย           ขึงขาม นึกหน้า 
ขนเนตรนางงอนงาม                ส่องเสื้อง 
ครวญใคร่ใจว้ำหวาม                หาอยู่ 
เรียมร่ำรำพึงเหนื้อง                  พรากน้องนานเห็น ฯ  
 
๑๔๐ เห็นทองรัดงาช้าง            เรียมคิดบ้างนางตาตรู 
แหวนประดับกับแหวนงู             เจ้าสอดใส่ในนิ้วน้อย ฯ 
       ทองสวมงาคชไฝ้             ตาตรู 
แหวนประดับแหวนงู                 รูปแก้ว 
ถมยาศิลาทองดู                      มีมาก 
สวมใส่นิ้วน้องแล้ว                    กรายช้อยชมงาม ฯ 
 
๑๔๑ เห็นสมุนเจ้าอุ่นเนื้อ          คิดสมุนเสื้อเมื่อซับทรง 
ขนกลับเข้ากับองค์                 เสื้อริ้วทองปล้องน้อยงาม ฯ 
       เห็นสมุนอุ่นแอบเนื้อ         แนบนอน 
คิดสมุนเสมอสมร                   ใส่เสื้อ 
ขนกลับเข้ากับอร                   องค์อ่า 
เสื้อริ้วทองน้อยเนื้อ                เอกปล้องขจิตงาม ฯ 
 
๑๔๒ น้ำธารสีเขียวเขียว         ปลาเป็นเกลียวว่ายพรูพัน 
รายเรียงเคียงคู่กัน                 แต่พี่อยู่ผู้เดียวดาย ฯ 
       ชลธินนิลเผื้อเฉก           นิลวรรณ 
ปลาว่ายพรูดูพัน                   แอบข้าง 
ฝูงปลาย่อมชมกัน                เคียงครุ่น 
แต่พี่อยู่อ้างว้าง                   บ่นบ้าคนเดียว ฯ 
 
๑๔๓ นวลจันทร์นึกนวลสมร     ปลาเนื้ออ่อนอ่อนเอวสาย 
สมรย่างปลาย่างกาย             นึกโชยชายกรายกรงาม ฯ 
       นวลจันทร์นึกผ่องหน้า     เดือนหมาย 
เนื้ออ่อนอ่อนเอวสาย             สวาทหยิ้ง 
สมรย่างปลานางกราย            คนึงเนื่อง 
ยูรย่างช่างเดิรพริ้ง                เพริศพร้อมกรงาม ฯ 
 
๑๔๔ ปลาทุกทุกข์โศกละห้อย     เห็นปลาสร้อยสร้อยอาไลย 
แก้มช้ำเรียมช้ำใจ                    ด้วยไม่พบสบสมศรี ฯ 
       ปลาทุกทุกข์โศกด้วย         อรไทย   
ปลาสร้อยสร้อยอาไลย              ขุ่นข้อง 
แก้มช้ำพี่ช้ำใจ                       ใจฝ่อ 
ด้วยไม่พบพานน้อง                  คลาศแคล้วสมศรี ฯ 
 
๑๔๕ กฤษดิยุคสุขสบายจริง       ทังชายหญิงสิ่งเกษมสรรพ์ 
นฤไภยไม่พรากกัน                   อยู่ชื่นชมสมสำราญ ฯ 
       กฤษดิยุคเป็นสุขแท้          ทรงธรรม์ 
บุรุษสัตรีเกษมสรรพ์                 สวัสดิ์ล้ำ 
นฤไภยไม่พลัดกัน                    รักร่วม 
สมสู่สนิทเสน่ห์ซ้ำ                  สิ่งสึ้งสำราญ ฯ 
 
๑๔๖ ไตรดายุคพระรามา          จากสีดาอ่าโฉมสมร 
พระผลาญยักษ์มารมรณ์           ได้สีดาอ่าองค์คืน ฯ 
      ไตรดาราเมศร้าง              แรมอร 
องค์สีดาดวงสมร                   หลากหล้า 
พระผลาญหมู่มารมรณ์             ลาญชีพ 
ได้สีดาสมรหน้า                    อ้าเคล้าคลึงองค์ ฯ
 
๑๔๗ ทวาบรยุคพระอนิรุทธ      จากนงนุชนางอุษา 
สองคร่ำร่ำโศกา                    นานมาไซ้ได้นางคืน ฯ 
       ทวาบรกลอนกล่าวอ้าง     อนิรุทธ 
จากอุษาสมรนุช                   แหบไห้ 
สองครวญป่วนโศกสุด            แสนเสน่ห์ 
ยามเมื่อนานมาได้                 แนบน้องครองคืน ฯ 
 
 
๑๒๘ กลียุคเรียมจากเจ้า        เมื่อใดเล่าจะกลับมา 
โอน้องของพี่อา                  ไกลพี่แล้วแกล้วกลอยใจ ฯ 
         กลียุคเรียมจากน้อง     นงพงา 
ไฉนจะกลับคืนมา                 เร่งแคล้ว 
โอ้น้องของเรียมอา               พลัดพราก 
ไกลพี่นางน้องแก้ว                สวาทกล้ำกลางใจ ฯ 
 
๑๔๙ ชมโฉมโลมสมพาส        บทนิราศจากชายา 
นักปราชญ์ย่อมแต่งมา           เล่ห์ท่าทางอย่างเรียมทำ ฯ 
       ชมโฉมสมพาสแก้ว       ไนยนา 
พลัดพรากจากชายา             ชื่นชี้ 
นักปราชญ์ย่อมแต่งมา          ในโลก 
เล่ห์ท่าทางอย่างนี้               ชอบด้วยเรียมทำ ฯ
 
๑๕๐ จบเสร็จคร่ำครวญกาพย์        บทพิลาปถึงสาวศรี 
แต่งตามประเวณี                        ใช่เมียรักจักจากจริง ฯ 
       โคลงครวญกลอนกล่าวอ้าง     นารี 
โศรกสร้อยถึงสาวศรี                   เษกหว้า 
แต่งตามประเพณี                       ธิรภาคย์ 
เมียมิ่งพรั่งพร้อมหน้า                  ห่อนได้จากกัน ฯ
 
๑๕๑ เจ้าฟ้าธรรมธิเบศ                ไชยเชฐสุริย์วงศ์ทรง 
นางรักนักสนมองค์                     อ่าห้อมล้อมพร้อมบริบูรณ์ ฯ 
        เจ้าฟ้าธรรมธิเบศเชื้อ          รพิพงศ์ 
ไชยเชฐสุริย์วงศ์ทรง                 เลิศหล้า 
นางรักนักสนมองค์                    อภิชาติ 
คับคั่งนั่งเรียงหน้า                     เฟ่าพร้อมบริบูรณ์ 
 
๑๕๒ นักปราชญ์หมู่เมธา            มีปัญญาอันฉับไว 
พินิจผิดบทใด                          วานช่วยแซมแต้มเขียนลง ฯ 
       กลกลอนบวรเกลี้ยง            คำแขง ก็ดี 
นักปราชญ์ฉลาดวานแปลง          เปลี่ยนให้ 
กลอนเกินเขินคำแคลง               ขัดข้อง 
วานเพิ่มเติมลงไว้                     อยู่ยื้นหญิงชาย ฯ 
 
       จบ จนจอมโลกเจ้า           คืนวัง 
บ พิตรสถิตบัลลังก์                   เลิศหล้า 
ริ  ร่างกาพย์โคลงหวัง               ชนโลก อ่านนา 
บูรณ์ พระโคลงเจ้าฟ้า                ธิเบศร์เจ้าจงสงวน ฯ   
 
        เจ้าฟ้า หนุ่มน้อยราช         กุมาร
ธรรม พงศ์ทรงกลอนการ             อยู่แย้ม 
ธิเบศร์ วราสถาน                     ไชยเชฐ 
สุริย์วงศ์  ทรงโคลงแต้ม             แต่งไว้อ่านสงวนฯ 
 
        เจ้าฟ้า เลิศล้ำโพธิ           สมภาร
กรมขุน หลวงพญากราน            กราบเกล้า   
เสนา นราบาล ใจชื่น                ชมนา 
พิทักษ์ รักษาเช้า                    ค่ำด้วยใจเกษม ฯ  

ที่มาจาก http://www.geocities.com/thailiterature/nrts5.htm