หัวข้อ: นิทานคำกาพย์ โดย เนาวรัตน์ (ทองรมย์) พลเดช

[ดินหญ้ากาช้ำ]

นิทานคำกาพย์
มงคลที่ ๑
อเสวนา จ พาลนํ (ไม่คบคนพาล)
หนึ่งคือบ่คบพาล เพราะจะพาประพฤติผิด (พระราชนิพนธ์รัชการลที่ ๖)
 a22 เรื่อง กุมารโจร

กาพย์ฉบัง ๑๖
        ครั้งหนึ่งยังมีกุมาร                 จิตใจอันธพาล
ระรานดึงดื้อถือดี
        คบเพื่อนชั่วช้ากาลี                ชกต่อยทุบตี
เที่ยวลักขโมยทั่วไป
         บิดามารดาคับใจ                  สั่งสอนลูกให้
ละสิ่งชั่วช้าเลวทราม
         ประพฤติแต่สิ่งดีงาม               ให้บุตรทำตาม
เพื่อความไร้ทุกข์สุขศรี
         ลูกเอ๋ยจงฟังวจี                    พ่อแม่สุดที่
โศกเศร้าระทมตรมตรอม
          ลูกรักเจ้าจงถนอม                กายใจจงพร้อม
ยอมทำความดีเถิดรา
          กุมารมิฟังวาจา                    บิดามารดา
กลับหัวร่อร่าเริงใจ
          โต้ตอบแสลงฤทัย                พ่อแม่อย่าได้
เดือดเนื้อร้อนใจไปเลย
           สองท่านจงอยู่เฉยเฉย          จงอย่าเอื้อนเอ่ย
อย่าทักอย่ามาห้ามปราม
           ลูกเอ๋ยเพื่อนเจ้าเลวทราม       อย่าคบอยาตาม
จงฟังคำแม่นะลูกยา
            ลูกชายรำคาญหนักหนา        ตวาดบิดา
มารดาอย่ามาพูดดี
            ข้าคบเพื่อนมีศักดิ์ศรี             เลวทรามไม่มี
ต่างช่วยทำมาหากิน
             งานข้าชุบชีพชีวิน              ได้แต่ทรัพย์สิน
เงินทองไหลมามากมาย
              พ่อแม่ได้ฟังลูกชาย            สุดแสนอับอาย
ขับไล่ออกจากบ้านเรือน

กาพย์สุรางคนางค์ ๒๘
            เจ้าหนุ่มบาปหนา  ลงจากเคหา  โดยมิแชเชือน
คบเหล่าโจรา  เอามาเป็นเพื่อน  ไม่ฟังคำเตือน  บิดรมารดา
             ลักทรัพย์สิ่งของ  ได้เงินเนืองนอง  ทะนงหาญกล้า
เจ้าทรัพย์คนใด  ไม่โอนอ่อนมา  ฆ่าล้างชีวา  เจ้าบ้านทันที
              เกิดความฮึกเหิม   โลภะเพิ่มเติม  ไปอยู่พนาลี
เที่ยวปล้นสะดม  กองเกวียนพาชี  ฉุดคร่านารี  ปลุกปล้ำทำลาย
               ฆ่าฟันเจ้าทรัพย์  ชีวิตเด็ดดับ  โอ้น่าใจหาย
ราษฎรเคืองขุ่น  ชุลมุนวุ่นวาย  ด้วยภัยโจรร้าย  ก่ออาชญากรรม
                รู้ถึงเจ้าเมือง  สุดแสนขุ่นเคือง  โจราระยำ
สั่งกองทหาร  ยกพลกระหน่ำ  จับตัวมาทำ  โทษมันทันที

กาพย์ยานี ๑๑
                โจร้ายทั้งหลายนั้น            ถูกฆ่าฟันซึ่งชีวี
มอดม้วยเพราะราคี                            ทำชั่วหยาบบาปสาธารณ์
                ชายหนุ่มสิ้นสังขาร์            ก็เพราะมาคบคนพาล
ทำชั่วเป็นสันดาน                              ไม่เชื่อฟังพ่อแม่สอน
                คบพาลพาลก็พา                หายนะนั้นแน่นอน
หลีกเลี่ยงและตัดรอน                           คนชั่วช้าอย่าคบเลย

b5 ที่มาจาก หนังสือ นิทานมงคลสูตร แต่งโดย เนาวรัตน์ (ทองรมย์) พลเดช หน้า 9-11[

[ดินหญ้ากาช้ำ]

นิทานคำกาพย์
มงคลที่ 2
ปณฺทิตฺตานญฺ จ เสวนาํ (คบบัณฑิต)
หนึ่งคบกะบัณฑิต เพราะจะพาประสบผล (พระราชนิพนธ์รัชการลที่ ๖)
เรื่อง นกแขกเต้า

กาพย์ยานี ๑๑
          ครั้งในอดีตกาล                         ณ ไพรสาณฑ์อันกว้างใหญ่
ลูกนกแขกเต้าไซร้                               สองพี่น้องท้องเดียวกัน
          อาศัยในป่างิ้ว                          อันสูงลิ่วเป็นสุขสันต์
อยูใกล้พนมวัน                                    ตระหง่านง้ำล้ำคีรี
          เหนือลมมีโจรา                         รวมห้าร้อยเลี้ยงชีวี
อาศรมพระฤๅษี                                   อีกห้าร้อยอยู่ใต้ลม

กาพย์สุรางคนางค์ ๒๘
             เกิดพายุใหญ่   พัดกระหน่ำไป  ให้นกขื่นขม
ยกเอาเรือนรัง   ละลิ่วลอยลม   แม่นกอกตรม  สุดช่วยลูกยา
              ลูกนกตัวหนื่ง  ลมพามาถึง  รังโจรนั้นนา
หมู่โจรเลี้ยงไว้  ให้นามสมญา  ?สัตติคุมพะ?  มา เพฑะว่าตกใน
               กองอาวุธร้าย  สัตติคุมพะย้าย  อยู่กับโจรไพร
หมู์โจรสั่งสอน  เรื่องร้อนพาลภัย  ลูกนกกลายไป  เป็นโจรด้วยกัน
               ลูกนกตัวน้อง  ตกไปในกอง  ดอกไม้หอมครัน
ที่ในอาศรม  ฤๅษีหฤหรรษ์  เลี้ยงนกไว้พลัน  ซื่อ ?ปุปผกะ? หอม
                ฤๅษีอบรม  ด้วยความชึ่นชม   ทะนุถนอม
สั่งสอนความรู้  หมู่ปราชญ์ห้อมล้อม  รู้จักออมชอม  เมตตาปรานี

กาพย์ยานี ๑๑
                ยังมีพระราชา                   ครองนคราน่าเปรมปรีดิ์
?ปัญจาลราซ?ศรี                              สันติสุขทุกคืนวัน
                เสด็จออกประพาส             พนาวาสพระทัยมั่น
หวังล่าเนื้อทรายพลัน                         ให้สนุกสุขฤทัย
                รับสั่งถ้าเนื้อทราย             ตัวเคราะห์ร้ายออกด้านใด
พระองค์ทรงปรับไหม                          ต้องระวังฟังให้ดี
                 เนื้อทรายหนีออกไป          ทางทรงชัยคอยราวี
แสนขัดพระทัยทวี                               ชวนสารถีขึ้นรถทรง
                ไล่จับมฤคา                     เข้าพนาป่าไพรพง
เนื้อทรายหายเข้าดง                            ทรงอ่อนเพลียละเหี่ยใจ
                 หยุดลงตรงลำธาร              อยู่ใกล้บ้านพวกโจรไพร
เสวยคงคาใส                                     แล้วบรรทมใต้ร่มพฤกษ์

กาพย์ฉบัง ๑๖
                  แขกเต้าเห็นเข้าตรองตรึก     คิดอย่างล้ำลึก
บุรุษนี้มีเครื่องประดับกาย
                   วันนี้หมู่โจรทั้งหลาย          ไม่อยู่เรือนราย
เหตุเพราะเข้าดงพงพี
                    เหลือแต่ตัวเราเท่านี้         กับพ่อครัวมี
จึงบอกออกความอุบาย
                    เราจงฆ่าเขาให้ตาย          ครั้นเขามลาย
ก็เปลื้องเครื่องประดับทับทรวง
                    แล้วลากกายทิ้งเหวห้วง    ผู้คนทั้งปวง
หาศพมิพบเลยนา

กาพย์สุรางคนางค์ ๒๘
                    พระยาตื่นพลัน  ยินนกคุยกัน  ก็ตกประหม่า
รีบขึ้นรถหนี  สารถีเร่งมา  จนถึงศาลา  แห่งพระฤๅษี
                    ดาบสทั้งหลาย  ต่างก็ผันผาย  เข้าพนาลี
เพื่อหาผลไม้  เลี้ยงกายชีวี  เหลือแต่สกุณี  ปุปผกะตัวเดืยว
                    แขกเต้านักปราชญ์   เห็นมหาราช  เสด็จเปล่าเปลี่ยว
ต้อนรับอย่างดี  ท่านนี้มาเที่ยว  ขอเชิญท่านเลี้ยว  เข้าสู่อาศรม
                    ประทับพักผ่อน  ขอเชิญนั่งนอน สบายอารมณ์
พระราชาได้ฟัง  รับสั่งชื่นชม  ด้วยความนิยม  นกพูดจาดี
                    ผิดกับแขกเต้า  อีกตัวที่เรา  พบในพนาลี
คิดจะฆ่าฟัน  บั่นคอเกศี จ นเราต้องหนี  ให้รอดปลอดภัย

กาพยยานี ๑๑
                    แขกเต้าจึงเล่าว่า               นกนั้นหนาเป็นพี่ใหญ่
ตกอยู่กับโจรไพร                                   โจรสอนให้เป็นคนพาล
                    ส่วนตัวของข้านี้                 พระฤๅษีท่านสงสาร
สั่งสอนวิชาการ                                      ประพฤติดีมีจรรยา
                  สอนให้เป็นนักปราชญ์             ชาญฉลาดทางธรรมา
ดูก่อนพระราชา                                       ใครคบหาสมาคม
                  คบปราชญ์เป็นปราชญ์ด้วย       ธรรมะช่วยให้คนชม
คนพาลพาลขื่นขม                                     ครูเป็นพาลศิษย์พาลตาม
                  คนพาลเปรียบยาพิษ                บริโภคติดมัวเมาลาม
พาลเปรียบปลาเน่าหยาม                            ใบไม้ห่อก็เหม็นกาย
                   คนพาลสันดานหยาบ               ย่อมซึมซาบส่ออบาย
นำมาซึ่งฉิบหาย                                        ทั้งชาตินี้แลชาติหน้า
                   พระยาปัญจาลราช                   ฟังนกปราชญ์เทศนา
เลื่อมใสในวาจา                                         ตรัสสรรเสริญเจริญธรรม์
                    ฤๅษีกลับจากป่า                    พระราชาวันทาพลัน
ตรัสเชิญฤๅษีนั้น                                         ไปอยู่อุทยานหลวง
                     ประกาศอย่าบีฑา                   อย่าจับฆ่าแแขกเต้าปวง
เลี้ยงดูอย่างแหนหวง                                    นกแขกเต้าเจ้าสุขครัน
                     คนปราชญ์ก็เป็นปราชญ์           ชาญฉลาดเฉลียวครัน
มีบุญอเนกอนันต์                                         ดุจนิทานท่านอ่านแล

ที่มาจาก หนังสือ นิทานมงคลสูตร แต่งโย เนาวรัตน์ (ทองรมย์) พลเดช หน้า 13-16